‘Nochtans weet ik dat het de godvrezenden wel zal gaan omdat zij voor Hem vrezen.’
(Uit Prediker 8 vers 12b)

Geciteerd 1: Deze werkgroep (1) heeft het heil van de samenwerking gezien. Het is natuurlijk niet waar, dat de botsing van meningen automatisch de waarheid tevoorschijn doet komen. Maar om haar te vinden, ‘dat edel wicht dat waarheid heet‘ (2), is intensieve samenwerking noodzakelijk. Die samenwerking gaat zo ver, dat ook de geestverwante tegenstander bij herhaling aan het woord komt.

Geciteerd 2: De samenwerking binnen de school (die geen strikte begrenzing gehad zal hebben) wordt bepaald door het doel, het goede zoeken voor het Godsvolk. De uitgever vestigt daarop de aandacht in 12 vers 9 v: ‘En behalve dat Prediker (= prediking, wijsheid, antwoord, richtlijn, waarheid) wijs geweest is, heeft hij het volk in kennis onderwezen‘. We merken dat de uitgever en eerste exegeet van het boek Prediker dit geschrift beter verstaan heeft dan alle navolgende exegeten, en dat is voor die volgenden geen schande, want de exegese in 12 vers 9 is Gods eigen Woord. Het boek Prediker exegetiseert zichzelf – anders zouden we het nooit kunnen begrijpen.

Geciteerd 3: Qohèleth – laten we die zinvolle schuilnaam overnemen – heeft het volk onderwezen, en wel het volk als vergadering of gemeente, als qahaal. Zo getuigt dit boek van saamhorigheid in een tijd waarin die saamhorigheid ging verdwijnen.
‘Prediker zocht woorden van welgevallen te vinden, een oprecht geschrift, woorden van waarheid.‘
‘Woorden van welgevallen’ (misschien mogen we parafraseren: woorden van genade), een geschrift van oprechtheid, woorden van waarheid.’ ‘Dit is een getrouw woord en aller aanneming waardig‘ heeft de uitgever op zijn manier en in de stijl van zijn tijd gezegd.

Geciteerd 4: Prediker heeft oog gehad voor de saamhorigheid van de qahaal, de gemeente: ‘De woorden van wijzen zijn als prikkelen‘, ze stimuleren en maken wakker, men kan ze niet meer kwijt raken en gaat er met elkaar over spreken. ‘Ze zijn als ingeslagen nagels‘; daarbij kan men denken aan het feit dat woorden van echte wijsheid ‘inslaan’ en ‘aanslaan’; maar nog meer denken we hier aan de aaneenhechtende werking van ingeslagen spijkers. Het volk moet zijn eenheid en saamhorigheid terugvinden, het in losse groepen uiteenvallende volk moet weer gemeente, qahaal worden.
Deze uitgever is wel een zeer moedig man geweest, en een groot optimist. Hij achtte de verkenning van de donkerheid en onzekerheid goed voor het volk.

Geciteerd 5: De wijsheidsschool die achter dit boek staat, heeft weinig tot niets georganiseerd, het was een zeer ‘onwerelds’ gezelschap. Zij zeiden niet: als we het dáár niet eens over kunnen zijn, dan kunnen we de tent wel sluiten. (…) Bezien we dit boek met de ogen van een man, die succes-door-eenheid nastreeft, dan moeten we het een chaotisch boek noemen. Eigenlijk vinden we het allemaal een beetje chaotisch. (…) Wie de diepte van de ware religie wil leren kennen, moet alle diepe wegen van dit boek zijn doorgegaan. Daarbij gaat het om dood en leven. Het thema van het ijdele staat in direct verband met de dood.

De samensprekenden hebben hun ambt van predikers zo goed begrepen, dat zij geheel hun persoon in dit ambt deden opgaan. Zij werkten persoonlijk, soms zeer persoonlijk. Tegelijk was hun betrekkelijk kleine groep een gemeente, die zich aftobde om het volk als qahaal, als gemeente te dienen. Opdat dit volk weer werkelijk qahaal zou worden.

(1) De werkhypothese, waarvan de schrijver gebruik heeft gemaakt, namelijk dat het boek Prediker een verslag is van een discussie waaraan vele en in overtuiging uiteenlopende sprekers deelnamen, ligt zó voor de hand, dat we moeilijk kunnen aannemen dat ze nooit eerder geopperd zou zijn. In de ons bereikbare literatuur hebben we haar echter niet aangetroffen.
(2) Zie gedicht ‘Vriendenzoen‘ van Guido Gezelle.

Bron citaten: Boek – ‘Heersende te Jeruzalem‘ – door prof. dr. K.J. Popma (1903-1986)

Zie ook:

• Prediker: De Qohèleth spreekt in de qahaal…
• Prediker: Het voordeel van de wijsheid…
• Prediker: De eeuw in hun hart gelegd…
• Prediker: Sleutel tot verstaan van het boek…
• Prediker: Heersende te Jeruzalem…
• Prediker: Moeilijke bezigheid… (I)
• Prediker: Moeilijke bezigheid… (II)

Bron afbeelding: SlideToDoc-com