‘Want talloos zijn onze misdaden jegens U,
onze zonden getuigen tegen ons.
We zijn ons van onze misdaden bewust
en erkennen ons wangedrag:
we zijn opstandig en de HEER ontrouw,
we zijn afvallig van onze God,
we zijn belust op bedrog en onderdrukking,
zwanger van leugens brengen we onwaarheid voort.
Het recht is verdrongen
en de gerechtigheid blijft ver van ons;
de waarheid struikelt op straat
en de oprechtheid krijgt nergens toegang.
Zo laat de waarheid verstek gaan,
en wie het kwaad wil mijden, wordt uitgebuit.‘
(Uit Jesaja 59 de verzen 12-15)

Geciteerd: Reeds hier – in Prediker 1 de verzen 13-18 – merken we, dat Prediker getuigt van de afwezigheid van de verwachte Messias. Want als we David en Salomo in zeker opzicht typen van Christus noemen, zijn het toch wel zó erbarmelijke typen, dat ze meer de afwezigheid dan de toekomst van de Gezalfde accentueren.

In de geschiedenis is veel krom gegroeid, en dat is inderdaad krom, het kromme kan niet recht zijn. Er is overal tekort, en men kan, als men de waarheid weten wil, het ontbrekende niet meetellen alsof het er wel was. Wij worden overweldigd door de onwrikbare realiteit van het kromgegroeide en het tekort.

Nu wil de Prediker zichzelf herkennen. Hij is als ambtsdrager groot. De wijsheid van Israël is onvergelijkelijk. Die wijsheid is toegenomen, tot de dag toe waarop Prediker bij monde van de tweede spreker het woord voert. Hij heeft zijn ambt genoemd. Hij staat met recht in dat ambt. In Prediker is de wijsheid groter dan ze ooit geweest is in Jeruzalem, ‘mijn hart heeft in overvloed kennis en wijsheid opgedaan‘ (vers 16).

Hij heeft in zijn naspeuringen niets ontzien. Hij is niet op de vlucht geslagen. Als David grof is, dan is hij grof, en moet dat erkend worden. Prediker heeft naar wijsheid gezocht en met evenveel energie naar verdwaasdheid en onverstand, zowel onder het volk als onder de leiders. Hij kon te kust en te keur gaan. Hij heeft zich niet laten afschrikken. Hij heeft de geschiedenis niet geromantiseerd. En het is een vergeefse speurtocht geworden. Want in het kleine beginsel en de bevlekte heiligheid is geen nieuwheid van leven te ontwaren.

De tweede spreker komt de eerste zover tegemoet, dat we ons hart vasthouden. De onvergelijkelijke wijsheid, zoals geen ander volk die kende, onderzoekt haar eigen voorgeschiedenis, en het valt lelijk tegen. In die geschiedenis is niets van winst of leven te vinden. De openbaringsgetuigen zeggen allereerst en allermeest, wat Johannes van de heraut zei: Hij was het licht niet, maar was om te getuigen van het licht. (Zie Johannes 1 de verzen 6-8)

In de korte rede van de tweede spreker (Prediker 1 de verzen 13-18) valt alle nadruk op ‘niet’. En hij verzekert dat het niet meevalt: hoe meert we weten, hoe meer pijn, zie 1 vers 18.

Geciteerd 2: Wij dienen bij de lezing van elk vers te onthouden, dat hier een Israëlitische wijsheidsschool aan het woord is; dat deze school zich uitdrukkelijk beroept op de qahaal, het gemeente-zijn van het – in die dagen duidelijk uiteenvallende – volk van het Verbond; dat de school die in dit boek aan het woord komt zich welbewust en terecht plaatst in de chokma-traditie. Als we dit vasthouden, blijft er voor ons geen ‘ruimte’ voor enghartigheid en kleinzieligheid bij het lezen van Prediker.

(Wordt vervolgd)

Bron citaten: Boek – ‘Heersende te Jeruzalem‘ – door prof. dr. K.J. Popma (1903-1986)

Zie ook:

• Prediker: De Qohèleth spreekt in de qahaal…
• Prediker: Het voordeel van de wijsheid…
• Prediker: De eeuw in hun hart gelegd…
• Prediker: Sleutel tot verstaan van het boek…
• Prediker: Heersende te Jeruzalem…
• Prediker: Moeilijke bezigheid… (I)

‘Maar de HEER zag het,
en het was slecht in zijn ogen
dat er geen recht meer was.
Hij zag dat er niemand was,
Hij was geschokt dat niet één mens zijn zijde koos.
Op eigen kracht bracht Hij redding
en zijn gerechtigheid spoorde Hem aan.’
(Uit Jesaja 59 de verzen 15-16)

Bron afbeelding: Online Bible – Knowing Jesus