Zing een oud lied voor de Heere (in Uganda)

Inge en ik vinden het jammer dat in het zo muzikale Afrika nauwelijks iets gebeurt met de psalmen. Veel van de christelijke liederen die wel worden gezongen klinken prachtig, maar hebben nauwelijks inhoud. Terwijl de psalmen zo rijk zijn. Voor elke emotie waar een christen mee te maken krijgt, is een psalm(vers). Maar ja, op die uit het westen geïmporteerde kerkmuziek …

Een jaar geleden zijn we met een Psalm Project begonnen. We hebben twee gereformeerde theologen in dienst genomen, een Ugandees en een Congolees, die full time zoeken naar traditionele Afrikaanse melodieën en daar psalmen op zetten. We kozen voor traditionele melodieën omdat die algemeen bekend zijn en omdat ze losstaan van de moderne popcultuur. Binnenkort komt de eerste cd uit met twintig psalmen op traditionele Afrikaanse melodieën.

Afgelopen week waren we met een groep universiteitsstudenten op een missietrip in het stadje Kitgum in het noorden van Uganda. We hielpen daar met het afbouwen van een school èn we leerden enkele koren van verschillende kerken een paar psalmen aan.

Aanvankelijk keken koorleden ons glazig aan toen we over psalmen begonnen. Toen we de tekst doornamen van psalm 95 en dat vergeleken met liederen die zij op zondag graag in de kerkdienst zingen, zagen ze hoeveel méér er in een psalm staat. Psalmen staan vol goede theologie over wie God is en wie wij zijn. Bij sommigen vielen bijna letterlijk de schellen van de ogen. We hoorden vragen als: “Kun je dat zingen, dan?” en “Waar staat het refrein?”

Psalm 95 is nog niet door ons bewerkt, maar 104 en 134 staan al wel op Afrikaanse muziek. Toen we die aanleerden, zagen we dat het echt zin heeft om traditionele Afrikaanse ritmes te gebruiken. Wat muziek betreft heb je ook een moedertaal: klanken en ritmes die in je genen zijn gaan zitten. Ook al ben je twintig jaar niet thuis, als je die specifieke klanken hoort en die ritmes voelt, dan doet dat iets met je.

Nu ik acht jaar in Uganda woon, merk ik dat ik wat muziek betreft terugval op oude wortels. Als tiener stapte ik over van koormuziek naar ronkende gospelmuziek. Nu geniet ik tot in mijn tenen van galmende koren, hoe langzamer hoe beter.

Datzelfde principe voltrok zich vorige week voor onze ogen. In mijn oren klinken veel Afrikaanse ritmes ingewikkeld. Ze veranderen op onverwachte momenten en verschillende stemmen zingen door elkaar heen. De koorleden in Kitgum hadden er totaal geen problemen mee. Ze kenden niet alle melodieën, maar herkenden wel de klanken en de ritmes. In een mum van tijd hadden ze de nieuwe psalmen geleerd. Een en al beweging zongen ze vurig de gaten in het grasdak.