Juliana van Stolberg

Bron:  “Vrouwen rondom Willem van Oranje” van dr. Harm Veldman (Uitgave van Willem de Zwijger Stichting).

De moeder van Willem van Oranje, Juliana van Stolberg (1506-1580), is een bijzondere vrouw geweest. Er kan eigenlijks niets dan goeds over haar verteld worden. In de moeilijkste periode van haar leven, bij het verlies van twee kinderen, schreef ze, in antwoord op een brief van haar zoon Willem, woorden die de moeite waard zijn om goed te onthouden en ter harte te nemen:
Mijn heer (haar zoon Willem) schrijft dat ons zonder de wil van God niets overkomen kan en dat wij daarom met geduld moeten dragen, wat de Heere ons toezendt; dat alles weet ik en dat wij schuldig zijn het te doen; maar mensen blijven mensen en kunnen niets zonder zijn genade volbrengen. Hij zij met zijn genade altijd bij ons en geve ons zijn Heilige Geest om alles wat Hij ons toezendt, met geduld aan te nemen en ons steeds met Zijn barmhartigheid te troosten.”

In haar tweede huwelijk met Willem van Nassau wordt Juliana van Stolberg moeder van een groot gezin. Van 1533 tot 1550 bevalt ze twaalf keer. En dat terwijl ze al vijf keer eerder een kind ter wereld gebracht had. Ze moet lichamelijk een heel gezonde, sterke vrouw zijn geweest. Maar ook mentaal, geestelijk, is ze een sterke persoonlijkheid. In een oude tekst lezen we: “Er heerschte zulk ’n voortreffelijke geest aan haar hof, dat vele zonen en dochters van verwante en bevriende huizen een tijdlang daar vertoefden voor hunne maatschappelijke en geestelijke vorming.” We krijgen van de gang van zaken in het huis een prima indruk als we letten op de ingestelde dagorde. Die geeft het volgende aan:

Om 10 uur in de ochtend verzamelt zich de grafelijke familie met allen die erbij horen aan de gemeenschappelijke maaltijd. Het grafelijke echtpaar geeft het teken tot gebed, waarin de graaf zelf voorgaat. Daarna worden de warme gerechten uit de keuken opgediend. Als de klok van tien slaat moet iedereen binnen zijn; want als de één tegen half 11 en de ander nog later komt, gaat de tijd van allen verloren. Omstreeks 5 uur wordt er nog een keer getafeld. De middagdronk is tussen 2 en half 3. Wie later komt krijgt niets. Om 8 uur is de avonddronk, waarna met een klopper de dag uitgeklopt en de poorten gesloten worden.

Juliana leest aan haar kinderen zelf de eerste Bijbelverhalen voor. Daarmee legt ze de basis voor het kennen van God en Zijn werk. Het is de noodzakelijke eerste stap op weg naar een leven in vertrouwen op de Vader in de hemel. Naast haar taak in haar grote gezin, is Juliana ook gastvrij voor tal van neven en nichten die als ‘pleegkinderen’ een tijdlang onderdak en scholing krijgen op de Dillenburg. Daarnaast is de gravin actief in de dorpen en stadjes rond de Dillenburg. Daar sticht zij – in christelijke bewogenheid – verschillende meisjesscholen, waar men les krijgt in allerlei praktische vakken zoals spinnen en naaien, maar ook in de bereiding van geneesmiddelen. Ze vertoont daarmee bijzonder veel overeenkomsten met de huisvrouw uit Spreuken 31. Historicus N. Japikse schreefin 1937/48 over Juliana van Stolberg: “Er is in haar een evenwichtigheid van geest en gevoelsleven, die haar als vanzelf tot de leidster van haar groot gezin moet hebben gemaakt…”

Persoonlijke notitie – AJ:
Er loopt een zekere lijn van de prediking van Luther en zijn strijd voor (vooral kerkelijke) gewetensvrijheid naar het gebedsleven van Juliana van Stolberg en de gebeden voor haar kinderen en zo naar het inzicht en de opvattingen van Willem van Oranje over de vrijheid van het  geweten voor “alle burgers” en de bescherming daarvan door de overheden. (zie ookLuther en antisemitisme)