‘Gedenk Heer, dat uw dienaar wordt bespot,
dat ik lijd onder de hoon van vele volken.
De vijanden, HEER, bespotten mij,
spotten met Uw gezalfde, waar Hij ook gaat.‘
(Uit Psalm 89 de verzen 51-52)

Geen andere kerk dan de vervolgde gemeente van Jezus Christus…

Geciteerd 1: In de jaren 1513 tot 1515 gaf Luther als jonge professor colleges over de Psalmen die naar alle waarschijnlijkheid zijn eerste colleges waren in Wittenberg. Zij zullen moeten aantonen of de jonge Luther werkelijk van begin af aan gestreden heeft voor de gemeenschap van de kerk.

Geciteerd 2: Het eerste college-uur begint Luther met een fundamentele inleiding over ‘de goede sleutel’ tot het verstaan van de Schrift. Het is de kunst om te kunnen onderscheiden tussen Geest en letter. Pas dit onderscheidingsvermogen maakt iemand tot een echte theoloog. Deze gave ontvangt de kerk van de heilige Geest, ze ontspringt dus niet aan de invallen van verstandige mensen.
(…) De bidder (van de Psalmen) wordt weggesleurd uit zijn tredmolen wanneer hij weet door te dringen tot de Geest, tot de Geest van Christus – want het boek der Psalmen is het boek van de profetie die naar Christus wijst.

Geciteerd 3: Met Zijn uitspraak: “Onderzoekt de Schrift, zij is het die van Mij getuigt‘(Johannes 5 : 39) heeft Christus zelf de richtingwijzer gegeven om een weg te zoeken in het ‘labyrint van de Psalmen’. Overigens, wie de geleerde scholastieke commentaren van dit Bijbelboek raadpleegt, zal ontdekken dat zij vaak nog meer een nadere verklaring nodig hebben dan de tekst van de Bijbel zelf.

Geciteerd 4: Of de studenten in die augustusmaand van 1513 al begrepen hebben welke consequenties in dit programma van Luther opgesloten zitten? Luther zelf laat zien hoe doelbewust, doelbewust gericht op de kerk, zijn uitleg van de profetie van de Psalmen is.
(…) Zijn inleiding, die als ‘Vorrede Jesu Christi’ het college over de Psalmen opent, zet in met een rij van vier teksten, waarvan de laatste als climax laat zien over welke Christus de psalmdichter David – hij gold als dé schrijver van de Psalmen – profeteert: ‘Ik ken niets anders dan Jezus Christus, maar dan wel als de gekruisigde‘ (1 Korintiërs 2 : 2).
Met dit vers ligt tevens zijn visie op de kerk vast. Er is geen andere kerk dan de vervolgde gemeente die in haar geschiedenis deel heeft aan het lijden van Christus. En: geen ander behoort tot deze kerk dan diegene die zich niet tracht te onttrekken aan de aanvechtingen en moeite.

Geciteerd 5: Wat sterk opvalt is het gewicht dat hij legt op de onderlinge relatie tussen Christus, de kerk en de Christenen, en wel zo dat het de gekruisigde Christus is die Zijn kerk constitueert en het leven van de Christen bepaalt. Juist daarom is de kerk ‘ook vandaag’, zoals altijd, bedreigd en om die reden worden Christenen in aanvechtingen gebracht door de macht van de duivel.
(…) God en duivel vechten nog altijd om de kerk. De tegenstander verandert weliswaar van masker, maar hij blijft zichzelf trouw of hij nu actief is en met geweld opereert in de gedaanten van Farizeeën, romeinse keizers, ketters of de ‘kerkleiders’ van vandaag.
(…) De kerk is de kerk van de gekruisigde Christus, dus de kerk van de martelaren, die het Evangelie niet verbreid hebben door middel van wereldlijke macht en wapen geweld, maar door geloof en belijdenis.

Geciteerd 6: De geloofsgehoorzaamheid van de martelaren is voor de jonge Luther nog  altijd van zo centrale betekenis, dat hij de gerechtigheid door het geloof, waarover Paulus spreekt in zijn brief aan de Romeinen, nog geen plaats kan geven in de onderlinge betrekkingen tussen Christus, de kerk en de individuele Christen. Dat zal pas gebeuren als gevolg van de reformatorische ontsluiting van de centrale tekst in de brief aan de Romeinen – ‘de rechtvaardige zal uit geloof leven‘ (Romeinen 1 : 17).

Op een weg die vanuit de kerk begint en bij haar tot het einde toe blijft, schrijdt Luther voort van ontdekking naar ontdekking in zijn speurtocht naar duidelijkheid.
(…) Aan het eerste college van de Psalmen ging al een reeks ontdekkingen vooraf, zoals uit de inleiding val af te leiden. Deze hebben zich gevoegd tot een beeld van de kerk dat reeds reformatorische trekken draagt. Hier zijn beslissingen gevallen die leiden tot de strijd tegen de aflaathandel.

(Wordt vervolgd!)

Zie ook: ‘De kerk van Christus en de ‘kruistheologie’ van Luther… (I)‘, (slot) en ‘Bijbelse “kruistheologie”…‘

Bron citaten: “Hoofdstuk IX. De Christenheid tussen God en duivel” in ‘Luther, mens tussen God en duivel‘ van Heiko A. Oberman (bij leven hoogleraar kerkgeschiedenis).

De steen die de bouwers afkeurden
is een hoeksteen geworden.
Dit is het werk van de HEER,
een wonder in onze ogen.
Uit Psalm 118 de verzen 22-23)

Bron afbeelding:  Pinterest