‘Laat uw klederen te allen tijd wit zijn, en laat op uw hoofd geen olie ontbreken.‘ (Uit Prediker 9 vers 8)

Geciteerd 1: Volgens het Nieuwe Testament is de gemeente van Christus de enige godsdienstige gemeenschap in de wereld zonder cultus en daarom ook zonder feesten. Het Nieuwe Testament kent geen feestkalender meer, want alle dagen zijn feestdagen geworden.

Helaas heeft de christelijke kerk dit nieuwtestamentische niveau niet lang weten te handhaven. Al gauw begon de cultus de kerk weer binnen te dringen. Dwars tegen heel de teneur van het Nieuwe Testament in kwamen er weer heilige, gewijde plaatsen, priesters, altaren, erediensten, liturgische gewaden, processies, wierook, kaarsen, bijzondere dagen en feesten. De kern van de godsdienst werd weer van het praktische, dagelijkse leven overgeheveld naar een sacraal gebeuren in en rondom een heilige ruimte.

Als ik voor de televisie of in werkelijkheid indrukwekkende godsdienstige plechtigheden zie, word ik gefascineerd door heel dat cultische gebeuren met al zijn praal, symboliek en esthetische rijkdom. Het boeit me mateloos. Tegelijkertijd kan ik wel huilen en zeg ik: hoe is het mogelijk dat men de doorbraak van het Nieuwe Testament weer helemaal ongedaan heeft gemaakt…

De Reformatie heeft uit dit sacrale bos wel het een en ander weggekapt, maar is er niet in geslaagd het nieuwtestamentische niveau weer te bereiken. Ook in de protestantse kerken worden de gemeentelijke samenkomsten – in afwijking van het nieuwtestamentische spraakgebruik – nog steeds als erediensten getypeerd. En wat in die samenkomsten gedaan wordt, heet ook daar nog steeds liturgie. Daarmee zetten we het nieuwtestamentische spraakgebruik volledig op de kop. Ook onder ons wordt een kerkgebouw Gods huis genoemd, terwijl God volgens het Nieuwe Testament niet meer, zoals nog wel in het Oude Testament, in een gebouw maar in mensen, in de gemeente van Christus woont (zie Efeziërs 2 de verzen 19-22 en 1 Timoteüs 3 vers 15).

Geciteerd 2: In protestantse kerken wordt steeds vaker weer gesproken van een liturgisch centrum. Steeds meer predikanten dragen toga’s en stola’s te dragen in de kleuren van het kerkelijk jaar. De kerkelijke kalender – ook een cultisch gegeven van de eerste orde – schrijft voor welk soort Schriftgedeelten er gelezen worden en welk soort liederen er gezongen worden. En het herhalingsmotief krijgt bij de feestdagen een steeds sterker accent.

Veel christenen beleven de adventsweken, de Kerst, de lijdensweken, Goede Vrijdag en Pasen op zo’n manier, dat de gebeurtenissen zich voor hen opnieuw voltrekken. In de adventstijd leven ze met behulp van adventskaarsen, naar de geboorte van Christus toe. En op eerste Kerstdag is het dan zover: dan is Jezus weer geboren en ligt Hij weer als een kind in de kribbe.
We hebben hier te maken met een oeroud herhalingsmotief uit de heidense religies, waarvan de cyclische herhaling van de geboorte en dood van de godheid een wezenlijk element vormde. Die geboorte en dood werden in cultische feesten en riten opnieuw voltrokken en tegenwoordig gesteld.

Geciteerd 3: Betekent dit nu dat we alle christelijke feestdagen zouden moeten afschaffen? Die eis zou ik niet willen stellen. Het Nieuwe Testament geeft duidelijk ruimte aan diversiteit in geloofsbeleving (zie bijv. Romeinen 14 ver 1vv). Wie denkt dat hij door het onderhouden van christelijke feestdagen de Heer beter kan dienen, moet dat maar doen. Wie meent dat God dat niet van hem vraagt, dient de ruimte te hebben om dat niet te doen.

Het is echter wel nodig en zelfs geboden de christelijke feestdagen te ontdoen van pertinent onBijbelse elementen. Zoals Israël ongezuurde broden moest eten, zo zouden wij ongezuurde christelijke feestdagen moeten hebben, waaruit de zuurdesem van onBijbelse elementen is weggezuiverd, namelijk alles wat met het herhalingspatroon en met de cultus te maken heeft. Dergelijke elementen kunnen wel erg stichtelijk zijn voor de religieuze beleving, maar voeren in werkelijkheid van het Evangelie af.

Slot: Voor zulke gekuiste feestdagen biedt het Nieuwe Testament mijns inziens ruimte. Toch zou ik persoonlijk de voorkeur geven aan geven ze af te schaffen. Want ik reken mezelf graag tot degenen die, naar de woorden van Romeinen 14 vers 5, alle dagen gelijk stellen, dat wil zeggen: voor wie elke dag een sabbat, een feestdag is.

NB. De bovenstaande tekstgedeelten zijn geselecteerd uit het hoofdstuk ‘Excurs: Godsdienstige feesten bij Israël en bij ons’.

Bron citaten: Bron citaten: Boek ‘Als de kerk ter sprake komt’ van ds. M.R. van den Berg (1928-2001) – Uitgeverij VandenBerg Kampen.

‘Laat de Heer uw vreugde blijven; ik zeg u nogmaals: wees altijd verheugd. Laat iedereen u kennen als vriendelijke mensen. De Heer is nabij. Wees over niets bezorgd, maar vraag God wat u nodig hebt en dank Hem in al uw gebeden. Dan zal de vrede van God, die alle verstand te boven gaat, uw hart en gedachten in Christus Jezus bewaren.‘ (Uit Filippenzen 4 de verzen 4-7)

Bron afbeelding: SlidePlayer