‘Hoeveel opvoeders in het geloof in Christus u ook zult hebben, u hebt maar één vader. Door Christus Jezus ben ik uw vader geworden, omdat ik u het Evangelie heb gebracht.‘
( De apostel Paulus tot de Korintiërs in 1 Korintiërs 4 vers 15).

Geciteerd 1: De waarschuwing van Heldring voor een overmatig, misschien moeten we zeggen een ziekelijk zondebesef was gebaseerd op de praktijk. Zowel op Steenbeek als op Talitha en Bethel had hij gezien waartoe lijdelijkheid van de ultra-orthodoxie kon leiden, gezien hoe meer dan één meisje geestelijk misvormd was geworden door hyperorthodoxe ouders die hun kinderen veel te eenzijdige leerstellingen over de uitverkiezing (die in bepaalde kringen als sjibbolet voor rechtzinnigheid gold) hadden bijgebracht. Het ergerlijke hierbij was dat deze ouders soms bovendien hun vrome leer aan een zedeloze levenswandel paarden; meer dan één schokkend voorbeeld wordt gegeven.
Geciteerd 2: De opvoeder – in wie naast wijsheid en liefde een scherp geweten en een helder oog voor onderscheiding van goed en kwaad onontbeerlijk zijn – moet zich steeds bewust blijven van de gebrokenheid van de mens, ook in het hart van het kind. Niettemin is radicale verandering en vernieuwing, in christelijke wedergeboorte, ook bij het kind mogelijk.

Opgemerkt 1: We kunnen bij deze woorden, ook gezien de achtergrond van deze (professionele) opvoeders/opvoedkundigen, toch zeker een vergelijk maken met de Farizeeën en Schriftgeleerden in Jezus dagen. Deze laatsten waren door allerlei soort van gelukkige omstandigheden terecht gekomen in de selecte groep van theologen/pedagogen/volksleiders die met hun theologische kennis neerzagen op ‘de schare die de wet niet kent’, ‘Vervloekt (verdoemt, niet wedergeboren) zijn zij!’. Maar we kunnen lezen dat de Here Jezus juist oog had voor die schare en met ontferming over hen bewogen was en dat Hij zich fel keerde tegen de Schriftgeleerden en Farizeeën met hun hoogmoedige ‘Joodse theologie’ waarover zij ook in hun geschriften schreven.

Opgemerkt 2: Wij dienen goed te beseffen hoe eenvoudig het Evangelie in haar centrale boodschap is (1) en hoe zij juist door eenvoudigen en zwakken en zondaren begrepen werd en kan en zal worden, tenminste wanneer zij niet voortdurend door indrukwekkende theologen en kerkleiders weersproken en tegen gewerkt wordt. Bedenk dat onze Heer Jezus Christus geen enkele keer gebruik heeft gemaakt – tenzij corrigerend – van de toen beschikbare theologische geschriften – zoals die o.a. beschikbaar waren in de school van Gamaliël – en dat Hij Zijn discipelen ook niet verwezen heeft naar een (door Hem of anderen) aangelegde bibliotheek. En ook de apostelen hebben ons geen bibliotheek aanbevolen of nagelaten, behalve dan de toen al erkende Schriften (‘de Wet en de Profeten’, het Oude Testament) en de door hen geschreven evangeliën en brieven en het boek Handelingen. Daar hadden en hebben onder de leiding en het werk van de heilige Geest de gemeenten (blijkbaar) genoeg aan!

Opgemerkt 3: Wat de voorgangers/theologen in de gemeenten/kerken van de ‘nadere reformatie’ hun leden hebben onthouden is de troost van Zondag 1, zoals die hun met en door hun Doop al bezegeld was. Die mensen moesten op basis van wat ‘overblijfselen van het beeld Gods in den mensch’, die overblijfselen eerst in eigen kracht zien uit te bouwen tot een zodanig ‘gode welgevallig’ leven, dat de in hun gemeenten/kerken dienstdoende theologen (waaronder pedagogen) ‘de eerste kiemen (of meer) van hun wedergeboorte’ konden waarnemen, om dan gebruik te maken van door ‘God gegeven uurtjes’ (en dat was dus als regel buiten de gewone kerkdiensten/samenkomsten om het geval) waarin ‘de grote waarheid der wedergeboorte met klem en kracht verkondigd kan worden’.

Opgemerkt 4: In de kerken van de ‘nadere reformatie’ wordt kinderen en ouderen de troost van Zondag 1 eerst afgenomen en ook het broodnodige deelnemen aan het Avondmaal wordt hen ontzegd. En dan vindt men het vreemd en heeft men er een hoog oordeel over dat er bij die zwakke en zondige en minder gefortuneerde mensen allerlei zonden voortwoekeren en niet weerstaan worden. Zeker weten dat de felle verwijtende en de oordeel aanzeggende woorden van Jezus ook nu dergelijke voorgangers/theologen – die de kleine en zwakke schapen van hun Heer niet werkelijk voeden en weiden maar alleen de vette schapen het groene gras en het heldere water gunnen – even goed en even hard (be)treffen als de Schriftgeleerden en Farizeeën indertijd! (2)

(1) Op de Pinksterdag in Jeruzalem waarbij de heilige Geest werd uitgestort op de discipelen was één preek voldoende om een grote schare tot bekering te brengen en te dopen en Filippus had aan één verkondiging genoeg om de ‘Moorman’ te dopen en hem zijn weg met blijdschap te laten vervolgen, in Filippi hadden de gevangen bewaarder ‘en zijn huis’ genoeg aan de middernachtelijke verkondiging van Paulus en Silas om zich gewillig door hen te laten dopen en zich te voegen bij de daar al aanwezige gemeente en in Korinthe had Paulus zoveel bekeerlingen dat hij daar geen tijd had om al die mensen te dopen. In Athene was een afwijzing van eerst nog tot luisteren bereidwillige wijsgeren voldoende reden voor Paulus om geen verdere pogingen te doen om hen alsnog tot bekering te brengen…
(2) Bedenk dat het toenmalige ‘Godsvolk’ ook heel veel moeite had met deze felle toon en verwijten van onze Heer richting de ‘theologische elite’ van die dagen. IJverden zij niet voor het dienen van God onder het volk door hun onderwijs en voorbeeldig gedrag (ook op de straten en de pleinen) en hadden zij het niet voor elkaar gekregen dat de Romeinse overheden hen gunstig gezind waren. Hielden zij niet het besef levend dat onder de overheersing van de Romeinen en het Grieks wijsgerig denken het Joods verlangen naar het herstel van een onafhankelijk Israël, dat door de komst van de Messias gerealiseerd zou worden, niet mocht verminderen.

‘Het verbaast me dat u zich zo snel hebt afgewend van hem die u door de genade van Christus heeft geroepen en dat u zich tot een ander evangelie hebt gekeerd. Er is geen ander evangelie, er zijn alleen maar mensen die u in verwarring brengen en het evangelie van Christus willen verdraaien. Wanneer iemand iets verkondigt dat in strijd is met wat ik u verkondigd heb, al was ik het zelf of een engel uit de hemel – vervloekt is hij!’ (De apostel Paulus tot de Galaten, aan wie hij het evangelie ‘van Jezus en Die gekruisigd voor ogen geschilderd had’, in Galaten 1 de verzen 8-9).

Zie ook: ‘De kinderen tot Christus leiden…‘

Bron citaat: Ecclesia (nr 15/16 – juli 2021) – ‘Pedagogiek in de Betuwe (II) – De opvoedkundige ideeën van Ottho Gerhard Heldring en andere opvoeders en opvoedsters van de Heldringgestichten in Zetten)‘ – door dr. O.W. Dublois, Berkenwoude.

Bron afbeelding: DailyVerses-net