‘Dispereert niet‘*

Geciteerd 1: Maar er is nog iets. „De Hervormde Kerk ligt verzonken in de schuld. De afgescheiden kerken zijn gebouwd op de schuld.” Aldus de door mij geciteerde landbouwer te Breukelen. Laat het duidelijk zijn: in het bijna 200 jaar afgescheiden-kerk-zijn is veel ware vreze Gods geoefend, en heeft vanaf veel kansels een zuivere prediking geklonken. Gods eigen Geest heeft binnen die kerken zaligmakend willen werken. Net zozeer als Hij dat deed onder hen die bleven in de kerk der vaderen. Het éne is niet minder een wonder dan het andere. Een wonder vooral vanwege die schuld.

Geciteerd 2: De afgescheiden kerken zijn in de decennia van hun bestaan door veel strijd en scheuring heen gegaan. Dat ging met veel zonden gepaard. Het moet ons wat zeggen. Een ander gevolg is dat land en volk vergeten werden. Ze werden ingeruild voor de eigen kleine kring. „Als je het katholieke verliest, dan raak je met jezelf in de weer” (Ds. J. A. W. Verhoeven, RD 18-5). De praktijk heeft getoond dat wie het beginsel van afscheiding één keer aanvaardt niet anders kan dan zo door te blijven gaan met scheuren en breken. Anders dan wellicht gedacht, blijkt afscheiding geen garantie te vormen voor zuiverheid van leer en prediking.

Opgemerkt: ‘De afgescheiden kerken zijn in de decennia van hun bestaan door veel strijd en scheuring heen gegaan.’ schrijft ds. J.M.J. Kievit. Hoewel deze woorden op zich waar zijn, is er toch reden om moeite te hebben met deze woorden binnen de betogen – in geciteerde maar ook eerdere artikelen – van deze emeritus-predikant. Het accentueren van ‘strijd en scheuring’ ten opzichte van wat er gebeurde binnen de Hervormde kerk is namelijk niet terecht.
De Hervormde kerk werd en wordt daarbij dan nog steeds als ‘de (ware) kerk der vaderen’ gezien en zo genoemd. Daar zou dan wel de eeuwen door ‘het katholieke’ te vinden en in beginsel aanwezig zijn geweest/gebleven en in de kerken van de Afscheiding (dus) niet (meer). Binnen de Hervormde kerk zou ook het ‘beginsel van afscheiding’ niet zijn aanvaardt en binnen de kerken van de Afscheiding wel…

De geschiedenis van deze ‘kerk der vaderen’ laat zien dat ook die ‘kerk der vaderen’ (de Hervormde kerk tot 2004) helemaal niet het (ware) ‘katholieke’ wist te handhaven binnen haar gelederen. Wat we wel zien is toenemende overheidsbemoeienis die daar werd toegelaten en allerlei maatregelen (van lokaal en provinciaal bestuur) die men tegen de broeders nam en die oorzaak ervan werden/waren dat men zich van dat juk wilde en moest zien te bevrijden. Deze ‘kerk der vaderen’ belemmerde het ‘vrije leven’ van gemeenten die naar de kerkopvatting van ‘ de vaderen’ wilden samenleven met elkaar en die elkaar beslist ook graag binnen een door elkaar (en de overheid) erkend kerkverband wilden (h)erkennen en steunen.

Binnen de Hervormde kerk zelf was er (ook) voortdurende gisting en strijd en scheuring. Na de Afscheiding kwam daar nog weer de Doleantie overheen. Het is een wonder geweest dat er na de Doleantie nog een ‘Vereniging’ kwam en die kwam er niet met de broeders van/uit ‘de kerk der vaderen’ (Hervormde kerk) maar de broeders en kerken van de Afscheiding en van de Doleantie vonden elkaar. H. Algra schreef niet voor niets (over) ‘Het wonder van de negentiende eeuw‘?!

* Titel van een boekenserie over de mensengeschiedenis waarin ‘met verwondering wordt gekeken naar mensen, die instrumenten waren waardoor Gods hand de mensengeschiedenis heeft gestuurd.’ De schrijvers waren de (eertijds) bekende A. en H. Algra.

Lees meer over Afscheiding en Doleantie en Vereniging

Bron citaten: RD Opinie – ‘Geschiedenis afgescheiden kerken laat schuld en genade zien‘ – door ds. J.M.J. Kievit

Bron afbeelding: deboekenhoeve-nl