‘Aan alles hoe volmaakt ook, zag ik een einde,
maar Uw gebod (onderwijzing) is grenzeloos ruim.’
(Uit Psalm 119 vers 96)

Geciteerd: Het proces van herinterpretatie tijdens het wordingsproces van het profetenboek Jesaja in al haar onderdelen wordt gevoed door de (eerdere) gezaghebbende woorden van God. Als schrijversprofetie zijn de herinterpretaties ervan zelfs een nieuwe verkondiging van Gods woord voor toekomstige generaties geworden. Hoewel dit proces in deze bijdrage vanuit een diachroon perspectief wordt beschreven, is dit proces niet louter door de mens aangestuurd. In wezen is de initiële impuls om eerdere teksten te herinterpreteren, evenals het proces zelf, afkomstig van God zelf (vgl. 55 : 10-11), hoewel het onmogelijk is om daarin het menselijke en het goddelijke van elkaar te scheiden. Het feit dat het boek Jesaja door zoveel verschillende vormen van herinterpretatie tot stand is gekomen, toont in ieder geval aan dat de Geest meer dan één pijl op zijn boog heeft om in elke nieuwe situatie Gods levengevende woorden te spreken.

Zicht krijgen op de exegetische en redactionele processen die aanleiding gaven tot het boek Jesaja in zijn huidige vorm, vergroot werkelijk de verwondering over het levende karakter van het woord van God. Bovendien kan dit wonder vruchtbaar worden voor een levende interactie met de Schrift vandaag de dag. In de context van de kerkgemeenschap komen christenen steeds weer nieuwe vragen tegen, waardoor ze op zoek gaan naar woorden van God die betrouwbare richtlijnen kunnen geven. Veel christenen verlangen zelfs naar directe vormen van begeleiding. Ze bidden dat de Geest hun goddelijke boodschappen in dromen en visioenen zal openbaren of hun een woord zal geven dat als profetie voor hun medechristenen zou kunnen functioneren. Dit verlangen moet worden erkend, maar de soms ongezonde focus op het ontvangen van onmiddellijke openbaring moet worden verlegd naar de Schrift als de enige bron en standaard voor alle zaken van het christelijk leven. In dit opzicht blijft het reformatie principe van sola scriptura belangrijk voor het hedendaagse christendom en voor ons hedendaagse begrip van de geestelijke gave van profetie. Dit principe sluit echter de ontwikkeling van nieuwe interpretaties van de Schrift niet uit, maar omvat ze alleen maar, want ook in de Schrift zelf is het woord van God niet iets statisch, maar levend en actief, en altijd open naar de toekomst.

Nieuwe interpretaties moeten echter altijd door de Schrift zelf worden gerechtvaardigd, zoals ook de apostelen en de evangelieschrijvers voortdurend doen in het Nieuwe Testament. Hun interpretatie van het Oude Testament is ook een fascinerende vorm van herinterpretatie binnen een nieuwe context, namelijk de kruisiging en opstanding van Jezus Christus. Dit vormt geen misbruik van de Schrift die de uniciteit van het Oude Testament ontkent of die van het Oude Testament een ander boek maakt, zoals soms wordt beweerd. Het is veeleer een soortgelijk proces van herinterpretatie als het proces dat het boek Jesaja heeft gevormd, en komt voort uit de erkenning van het gezag van alles wat God in het verleden heeft gesproken. Dit was het woord dat JHWH in het verleden sprak. Maar nu zegt JHWH… (1)

Die nieuwe interpretatie moet zichzelf altijd rechtvaardigen aan de hand van de Schrift, en is zelfs vandaag nog meer van toepassing dan tijdens het proces van totstandkoming ervan. Het is een duidelijk feit dat er binnen de geschiedenis van de interpretatie van de Schrift een zeker keerpunt is geweest, waarna nieuwe herinterpretaties niet langer werden ingevoegd in of toegevoegd aan de tekst van de Schrift zelf, maar een plaats kregen in nieuwe geschriften en in commentaren op de Schrift. Het moment waarop de overdracht van de tekst van de Schrift en het commentaar werden gescheiden, is in feite het moment waarop de Schrift blijkbaar zijn canonieke status had gekregen. Als gevolg hiervan kunnen zowel nieuwe herinterpretaties als ons eigen begrip van de Schrift vanaf dat moment nooit meer dezelfde autoriteit krijgen als de interpretaties die zelf onderdeel zijn geworden van de Schrift. In die zin blijft het principe sacra scriptura sui ipsius interpres een belangrijk ankerpuntpunt voor de hermeneutiek van vandaag.
Dit ankerpunt sluit echter het verantwoorden van nieuwe vragen en de noodzaak van het actualiseren van de Schrift met het oog op de voortdurend ontwikkelen van nieuwe contexten niet uit, maar juist in. Uiteraard moet dan rekening worden gehouden met veel uitdagende hermeneutische vragen, die het onderwerp vormen van andere artikelen in dit boek.

Tot slot: Voor het hedendaagse christendom is door de Schrift geleerde profetie – opgevat als activiteit ingebed in een gelovige en interpretatieve gemeenschap, net zoals de op schrift gestelde profetie in het boek Jesaja dat is geweest (2) – onmisbaar. Het beoefenen van een levende interactie met de Schrift binnen de context van een focus op het koninkrijk van God impliceert de belofte dat wat nieuw en wat oud is voortdurend uit deze schat tevoorschijn gehaald kan worden en zal helpen om te horen wat de Geest tegen de Kerk zegt, vandaag en morgen.

(1) Denk hierbij ook aan het ‘Maar Ik zeg jullie…’ van onze Heer in de Bergrede in Matteüs 5-7.
(2) Prof. dr. K.J. Popma gaat bij het boek Prediker ook uit van zo’n ‘gelovige en interpretatieve gemeenschap’ waarbinnen dit boek opgesteld werd. Zie ook deze blogs: ‘Prediker: Werkgroep met saamhorigheid als doel…‘ en ‘Prediker: Sleutel tot verstaan van het boek…‘

English version:

Quoted: The process of reinterpretation that gave rise to the book of Isaiah in all aspects is nourished by the authoritative words of God. As scribal prophecy its reinterpretations even have become themselves a new shape of God’s word for future generations. Though described in this contribution from a diachronic perspective, this process has not been merely human driven. Fundamentally, the initial impulse to reinterpret previous texts as well as the process itself have originated from God himself (cf. 55:10–11), though it is impossible to disentangle the human and the divine in it. The fact that the book of Isaiah has come about through so many different forms of reinterpretation, demonstrates in any case that the Spirit has more than one string to his bow in order to speak God’s life giving words in every new situation.

Understanding the exegetical and redactional processes that gave rise to the book of Isaiah in its present form, really augments the wonder about the living character of the word of God. Furthermore, this wonder can become fruitful for a living interaction with scripture today. In the context of the church community, Christians always come across new questions, which make them look for words of God that are able to provide reliable guidelines. Many Christians even long for direct forms of receiving guidance. They pray for the Spirit to reveal them divine messages in dreams and visions or to give them a word which could function as a prophecy for their fellow-Christians. This longing should be acknowledged, but the sometimes unhealthy focus on receiving immediate revelation should be redirected to scripture as the only source and standard in all matters of Christian life. In this regard the reformed principle of sola scriptura remains important for Christianity today and for our contemporary understanding of the spiritual gift of prophecy. This principle, however, does not exclude the development of new interpretations of scripture, but just includes them, for also in scripture itself, the word of God is not something static, but living and active, and always open to the future.

New interpretations, however, have always to be vindicated by scripture itself, as even the apostles and the gospel writers constantly do in the New Testament. Their interpretation of the Old Testament is also a fascinating kind of reinterpretation within a new context, i.e. the crucifixion and resurrection of Jesus Christ. This does not constitute an abuse of scripture that denies the uniqueness of the Old Testament or that turns the Old Testament into another book, as is sometimes asserted. It, rather, is a similar process of reinterpretation as the one which shaped the book of Isaiah and just arises from the recognition of the authority of all God has spoken in the past. This was the word that YHWH spoke in the past. But now YHWH says…
That new interpretation always has to justify itself to scripture, in fact, applies even more today than during the process of its making. It is an obvious fact that within the history of interpretation of scripture there has been a certain turning point after which new reinterpretations were not any more inserted within or added to the text of scripture itself, but
were rather given a place in new writings and in commentaries on scripture. The moment at which the transmission of the text of scripture and commentary were separated is, actually, the moment at which scripture apparently had received its canonical status. By consequence, from that time onwards new reinterpretations as well as our own understanding of scripture can never be granted the same authority as those interpretations which themselves have become part of scripture.68 In that sense the principle sacra scriptura sui ipsius interpres remains an important anchorage point for reformed hermeneutics today.
This anchorage point, however, does not exclude, but rather include, accounting for new questions and the necessity of actualizing scripture in view of continuously developing new contexts. Of course, many challenging hermeneutical questions then have to be accounted for, which are the subject of other papers in this book.

In conclusion, for Christianity today scripture learned prophecy—understood as activity embedded in a believing and interpretative community, just as scribal prophecy in the book of Isaiah has been—is indispensable. Practising a living interaction with scripture within the context of a focus on the kingdom of God implies the promise that what is new and what is old can continuously be brought out of its treasure and will help to hear what the Spirit is saying to the church, today and tomorrow.

Bron citaten: ‘Sacra Scriptura Sui Ipsius Interpres – Herinterpretatie in het boek Jesaja’ – door Jaap Dekker, hoogleraar Bijbelstudies en Identiteit (Henk de Jong Leerstoel), Theologische Universiteit Apeldoorn

Source quotes: ‘Sacra Scriptura Sui Ipsius Interpres – Reinterpretation in the Book of Isaiah’ – door Jaap Dekker, Professor of Biblical Studies and Identity (Henk de Jong Chair), Theological University of Apeldoorn

‘Daarom, iedere Schriftgeleerde, in het Koninkrijk der hemelen onderwezen, is gelijk aan een heer des huizes die uit zijn voorraad nieuwe en oude dingen tevoorschijn haalt.’ (Uit Matteüs 13 vers 52)

Bron afbeelding: SlidePlayer