‘Maar het is zoals geschreven staat: ‘Wat het oog niet heeft gezien en het oor niet
heeft gehoord, wat in geen mensenhart is opgekomen, dat heeft God bestemd
voor wie Hem liefheeft.’ (Uit 1 Korintiërs 2 vers 9)

Geciteerd 1: Het Judaïsme, met name zijn meest pregnante vertegenwoordiger, het Farizeïsme, betekent een levenskunst. Dat ligt ondermeer uitgesproken in de woorden: ‘Wacht u voor de zuurdesem van de Farizeeërs, welke is geveinsdheid‘. Deze geveinsdheid is levensspel, levenskunst, waardoor men de werkelijkheid stileert. In Matteüs 16 vers 6 wordt deze zuurdesem genoemd de leer van de Farizeeérs en Saduceeërs. In Marcus 8 vers 15 is sprake van de zuurdesem van Farizeeërs en van die van Herodes. Hier zien we dus de voornaamste drie richtingen: Farizeïsme, Sadduceïsme en Herodianisme gelijkelijk getypeerd door het beeld van de zuurdesem; deze wordt geveinsdheid en tevens een leer genoemd.

Het is opmerkelijk, dat Christus hier Herodes ook noemt: Het Judaïsme wordt door Hem op één lijn gesteld met het consequente Hellenisme (1) in engere zin. En in alle drie gevallen wordt gesproken van een zuurdesem die geveinsdheid is, en van een leer daarmee verband houdend. Grof onjuist is dus wel de gangbare opvatting, als zouden slechts de Farizeeën in het Nieuwe Testament als huichelaars (in feite dus: kundige toneelspelers – AJ) zijn getekend: ze delen dit lot met de Sadduceeën en Herodianen.
(1) Palestina maakte toen deel uit van de Griekse cultuurgemeenschap waarvoor later het woord ‘Hellenisme’ in gebruik raakte om er de invloed van de Griekse cultuur mee aan te duiden.

Alle drie beoefenen ze dus een zekere levenskunst, en wie in die kunst ervaren is is een wijze en verstandige. We denken hierbij aan Lukas 10 vers 21: ‘voor wijzen en verstandigen verborgen en aan de kinderkens geopenbaard.‘ De ervarenen in de levenskunst vinden de waarheid niet; ze zijn te zeer geoefend in de kunst de waarheid uit de weg te gaan en haar niet te zien. Maar zij wordt aan diegenen geopenbaard, die onbevangen als een in zulke kunst onbedreven kind het leven in ziet. Natuurlijk wordt hier niet de onbevangenheid of naïviteit als zodanig geprezen: de kinderkens zijn onbedreven in die bepaalde kunst.

Voor het beoefenen van deze levenskunst is geld nodig, zoals de gelijkenis van de rijke man leert en ook blijkt uit de geschiedenis van de rijke jongeling. Deze had alle geboden onderhouden, en hij had vele goederen. Jezus zegt tot hem dat hem één ding ontbreekt; hij moet al zijn geld weggeven. Maar dat kan hij niet: dan ontneemt hij zich de economische basis tot het volbrengen van deze levenskunst. Hij ging bedroefd heen.

Ook elders lezen we dat de Farizeeërs geldzuchtig waren, en al kunnen we daarbij in een enkel geval aan mammonisme denken, waarschijnlijker is dat de Farizeeërs als groep tot geldzucht gedreven werden, omdat er een betrekkelijke welstand nodig was om de vele en vaak ingewikkelde en tijdrovende fideïstische geloofsdaden van het Judaïsme te volvoeren. Wie niet over enig kapitaal en een behoorlijke hoeveelheid vrije tijd beschikte, behoorde onvermijdelijk tot ‘de schare die de wet niet kent‘.

Geciteerd 2: Johannes de Doper en Jezus Christus worden gedood omdat zij zich in het spel geen plaats laten aanwijzen. Zij laten zich ook niet volgens de spelregels afwijzen. Vooral Jezus tracht men tot het einde toe in de regels van het spel te verstrikken. Ook in de belastingvraag en ook in de vraag naar Zijn bevoegdheid. Ten slotte ook in het proces, zowel voor de Joodse raad als voor Pilatus en Herodes. Overal breekt Jezus hun spel. Telkens wijst Hij aan, dat slechts uitgezochte elementen van werkelijkheid tot een misleidende mozaiek verenigd zijn, en dat er elementen met opzet zijn weggewerkt.

Geciteerd 3: Het spel is uit elementen van de waarheid opgebouwd. Men vindt het overal: men kan een spel maken van het huwelijk, en van het ambt van een dominee en diplomaat en onderwijzer. Er is vrijwel niets in deze wereld te noemen of men kan er een spel van maken, en in die zonde valt iedereen. Maar het gaat dieper, we maken een spel van onze wereldbeschouwing; elke wereldbeschouwing die niet naar de Schrift is, is een spel-theorie, en het gevaarlijke van veel wereldbeschouwingen is, dat er een tijd komt, dat de mensen dit spel gaan spelen. Dan ziet men het opstaan in levensvervalsingen op grote schaal, koop en verkoop van lichamen en zielen van mensen; en dan kan men niet geloven, dat die stille werker op zijn kamer, die dit spel uitdacht, een van de hoofdschuldigen is van de gruwel der verwoesting, die zijn spel over de mensheid bracht.

Wie de zin van het spel wil begrijpen, die moet beginnen het te breken. Natuurlijk kan een mens dat niet. Maar wie gelooft, dat Jezus is de Christus, die heeft de wereld overwonnen: dat is, die heeft (met) het spel gebroken. Het is wel waar, dat velen, die in de Christus geloven, dit geloof willen combineren met een spel: het zijn de mensen van de synthese. Maar het is ook waar, dat wie in Christus gelooft en voor geen consequentie terugdeinst, het spel breekt, ook al kost het hem moeilijke jaren. En het is opmerkelijk, dat de spelers altijd beseffen, hoe gevaarlijk deze consequente spelers zijn voor hun spel.

Bron citaten: Evangelie en contra evangelie – Joden en grieken in het Nieuwe Testament’ – ‘V. Judaïsme’ – door dr. K.J. Popma.

Zie ook: ‘Alles wat vroeger geschreven is… (I)‘

‘Aanvaardt elkaar daarom ter ere van God, zoals Christus jullie heeft aanvaard. Ik bedoelt dit: Christus is een dienaar van de Joden geworden om hun te tonen dat God trouw is en om de belofte aan de aartsvaders te vervullen, maar Hij is ook gekomen om de heidenen in staat te stellen God te loven om Zijn barmhartigheid, zoals geschreven staat: “Daarom zal ik U prijzen onder de heidenen, psalmzingen ter ere van Uw Naam.” En verder staat er: “Verheug jullie heidenen; prijs Hem, alle volken.” En verder zegt Jesaja: “Isaï zal een telg voortbrengen: Hij die komt om over de heidenen te heersen; op Hem zullen zij hun hoop vestigen.” Moge God, Die ons hoop geeft, jullie in het geloof geheel en al vervullen met vreugde en vrede, zodat jullie hoop overvloedig zal zijn door de kracht van de heilige Geest.’ (Uit Romeinen 15 de verzen 7-13)

Bron afbeelding: iDisciple