10 Al Uw werken zullen U loven, HEERE; Uw gunstelingen zullen U danken.
Psalm 145 (HSV 2010)

Psalm 110: 1 Een psalm voor het dankoffer (NBV 2004)
Psalm 110: 1 Een psalm bij het lofoffer (NBG 51 ).
Psalm 100: 1 een lofpsalm (HSV 2010)

Ongeveer 12 jaar geleden was een wetenschapper een promotieonderzoek gestart naar het begrip “dankbaarheid” in de moderne Nederlandse literatuur. Zij onderzocht boeken van recente Nederlandse auteurs en probeerde te ontdekken welke rol dankbaarheid daarin speelde. Tot haar verbazing kwam ze er al snel achter dat het begrip in geen van de boeken voor kwam en dus geen enkele rol speelde. Uiteindelijk is zij maar aan een heel ander onderzoek begonnen.

Wat is de reden dat dankbaarheid niet voorkomt in de boeken van de Nederlandse schrijvers van de laatste tijd? Hoe is dat te verklaren? En als de Nederlandse schrijvers ook een weerspiegeling vormen van onze maatschappij, zou je dan de conclusie kunnen trekken dat dankbaarheid ook nauwelijks meer een rol speelt in ons land? Dankbaarheid, wat is het?

Een antwoord kunnen we vinden wanneer we onderzoeken welke rol dankbaarheid in de Bijbel speelt. Dan valt op dat het woord ‘danken’ weinig voorkomt in de Bijbel. Sterker nog, er is eigenlijk geen woord dat alleen “danken” betekent. We komen het wel af en toe tegen in onze Nederlandse vertaling (zie boven), maar dat is slechts een vertaling van twee Hebreeuwse woorden uit het Oude Testament die eigenlijk “loven“, en “zegenen” betekenen. Heel soms worden die woorden vertaald met “danken” en daarom vinden we het woord ‘danken” af en toe terug in onze Nederlandse Bijbel.

In Psalm 145 : 10 staat er bijvoorbeeld: Uw gunstelingen zullen U danken. Letterlijk staat er echter: Uw gunstelingen zullen uw naam zegenen (zo is het in andere vertalingen vertaald). In de vertaling boven staat dat al uw werken U zullen loven, maar in bijvoorbeeld de Willibrord vertaling is het vertaald als: “En wat U gemaakt hebt is U dankbaar, HEER“. Nog een voorbeeld. Vers 1 van de bekende Psalm 100 wordt vertaald als “een psalm voor een dankoffer, ” een “psalm voor bij het lofoffer“, of simpelweg “een lofpsalm“. Je ziet dus weer dat danken en loven door elkaar wordt gebruikt.

Danken in de Bijbel blijkt altijd verbonden te zijn met God en is ten diepste aanbidding: een loven van God. Overal waar bijvoorbeeld opgeroepen wordt in de Bijbel om God te loven en te prijzen, zou je dat kunnen vertalen als een oproep om God te danken. Dankbaarheid is dus eigenlijk een vorm van aanbidding van een God die goed (genadig) voor ons is geweest. In andere talen is dat verband veel beter zichtbaar.

Dankbaarheid is in het Engels en het Frans gratitude. In het Spaans zeggen ze gracias als ze je willen bedanken.

Het komt allemaal van het Latijnse gratus wat genade betekent. Het verwijst direct naar de genade van God. Ons Nederlandse woord danken komt van het woord “gedenken”. Het verwijst naar het gedenken van de goedheid van iemand. Danken is dus eigenlijk de goedheid (genade) van iemand gedenken/herinneren en bij wie is er meer goedheid en genade dan bij God?

Inmiddels leven we in een land waar steeds minder aan de goedheid en genade van God gedacht wordt. Het heeft tot gevolg dat de dankbaarheid verdwijnt. Natuurlijk zijn we elkaar als mensen nog wel dankbaar, maar er is geen overkoepelende dankbaarheid meer naar onze schepper. Als mensen steeds minder in God geloven, valt de bron van de dankbaarheid weg. Dat is de reden dat het begrip dankbaarheid niet meer terug te vinden is in de moderne literatuur. Bij de meeste moderne schrijvers speelt God immers geen rol in hun boeken en daarmee valt er niemand meer te eren en te danken. Het besef van genade verdwijnt en waar dankbaarheid gaat ontbreken, komt ontevredenheid en mopperen snel opzetten.

De eerste woensdag van november is in de kerk gereserveerd als vaste dankdag. We zetten een dag apart om God te eren en God te danken. Een goed middel tegen ontevredenheid. Hij heeft ons gemaakt. Hij zorgt voor ons. Hij is genadig voor ons. Er zijn genoeg redenen om Hem te eren en te danken: er bij stil te staan en te bedenken dat Hij goed is.

Bron tekst: “Dankbaarheid. Wat is het?”  Dr. M. Dubbelman, Giessenburg in Ecclesia, nr 22, november 2018.

Loof de Heer, want Hij is goed, eeuwig duurt Zijn trouw.
(Uit Psalm 136)

Bron afbeelding:  Scripture Wall Art