‘”Dit is onze zoon”, zeiden zijn ouders, “en hij is blind geboren, dat weten we zeker. Maar hoe hij nu kan zien, dat weten we niet, maar hoe hij nu kan zien dat weten we niet, en wie zijn ogen geopend heeft, weten we ook niet. Vraag het hem zelf maar. Hij is oud genoeg om voor zichzelf te spreken…”‘ (Uit Johannes 9, zie vervolg onderaan)

Geciteerd 1: “Ik verzamel paddenstoelen, mag ik in uw kas kijken?” En dan antwoordde die boer altijd: “Je mag best kijken, maar ik werk hier al dertig jaar, en ik heb nooit een paddenstoel gezien.”’
‘En dan liep ik naar binnen, en daar stierf het van de paddenstoelen. Werkelijk overal, overal. Later kwam ik naar buiten met mijn verzamelkoffertje vol, en dan stond die boer te kijken: wat? In die tijd zaten de mensen op hun knieën te werken, hè, met hun neus erbovenop, maar ze zagen geen enkele paddenstoel. Zij zagen alleen komkommers.’ (a)

Geciteerd 2: ‘Veel later, in de tijd van de Reformatie, werden diezelfde polemieken tegen het katholicisme gericht. In de ogen van de protestanten waren dát ineens de heidenen met hun afgodsbeelden en hun rituelen.’ Vandaar de Beeldenstorm. ‘Het protestantisme ging zich nog nauwer definiëren, als anti-magie, anti-idolatrie, anti-katholiek; er was alleen nog maar het puur geestelijke, het Woord van God.’ (1)
‘Die manier van denken wordt vervolgens de basis van heel belangrijke aspecten van de Verlichting. We denken bij Verlichting aan rationaliteit, niet aan religie; maar die beweging staat op de schouders van het protestantisme. Alleen worden in het verlichtingsdenken die aspecten van de cultuur die doen denken aan paganisme niet langer gedemoniseerd, maar belachelijk gemaakt: je bent gewoon niet goed snik en niet goed opgeleid als je dat soort onzin serieus neemt.’

Geciteerd 3: Verlichtingsfilosofen hamerden erop dat enkel zintuiglijke ervaring mocht tellen als basis van rationeel denken. Het gaat om harde, empirische, meetbare feiten. Allerlei andere domeinen, zoals ethiek, filosofie, theologie, en metafysica, gelden niet meer als geldige bron van kennis; op zijn best zien we ze als ‘soft’ en minderwaardig.
Deze ontwikkeling gaat nog steeds door; de afgelopen tien jaar misschien nog wel sneller dan eerst, merkt Hanegraaff. ‘Iedereen wil data; meten is weten. Kwantitatief onderzoek geldt als gouden norm; kwalitatief onderzoek delft het onderspit. Het is ongelooflijk wat we allemaal gaan kwijtraken op deze manier.’
Onze definitie van normaal en rationeel is dus het product van een millennialang proces van (religieus gemotiveerde) censuur (2).
Hanegraaff: ‘Het Westen heeft door de eeuwen heen een heel nauw zelfbeeld geschapen. Op basis daarvan is er zo veel níét gekopieerd, niet overgeleverd, op zwarte lijsten gezet, vernietigd. We hebben zulke grote delen van de rijkgeschakeerde westerse cultuur geamputeerd, weggelachen of verketterd. En daarmee hebben we ook hele delen van de werkelijkheid weggeschreven en gedemoniseerd. Er is zo veel meer dan je kunt zien.’

Slot: We zien alleen nog komkommers, terwijl het wemelt van de paddenstoelen.

(1) Zelfs de viering van het Avondmaal ontkwam niet aan rationalisering gezien de strijd die hierover ontbrandde. Zie deze brief van Maarten Luther over deze discussie in de jonge protestantse kerken: ‘Luther en het Avondmaal‘
(2) Of seculier wetenschappelijke gemotiveerde censuur! Zie deze woorden van Imannuel Velikovsky tot het Graduate College Forum van de Princeton Universiteit.
(3) Zie deze blog over de ‘wetenschappelijke’ ijver van hedendaagse theologen: ‘Over ijverige theologen die nog resultaten weten te boeken…‘

(a) Aan het woord is Wouter Hanegraaff. Kijken naar wat anderen niet zien – of niet willen zien – is inmiddels al vijfentwintig jaar zijn vak. Sinds 1999 is hij hoogleraar in de Geschiedenis van de Hermetische Filosofie en Verwante Stromingen aan de Universiteit van Amsterdam, en schrijft hij gestaag aan een stapel boeken over esoterie.

Bron citaat: De Correspondent – ‘We gaan de crises van onze tijd niet oplossen met ‘normaal doen’. Het is tijd voor magie, astrologie en andere rare ideeën’ – door Bregje Hofstede (Correspondent Nieuwe goden).

‘Dat zeiden zijn ouders omdat ze bang waren voor de Joodse leiders, omdat die al besloten hadden dat ze iedereen die Jezus als de Messias zou erkennen uit de synagoge zouden zetten*. Daarom zeiden zijn ouders dus dat hij oud genoeg was en dat ze het hem zelf maar moesten vragen.‘ (Uit Johannes 9 de verzen 20-23)
* Censuur is van alle tijden. Zelfs in je eigen (kerkelijke en burgerlijke) gemeente wordt het (op bescheiden manier!) aanleveren van commentaar nog beloond met o.a.(!) negeren, wegkijken en (uiteindelijk zelfs) verbanning!

Bron afbeelding: Heartlight-org