‘De Heere nu is de Geest; en waar de Geest van de Heere is, daar is vrijheid.‘
(Uit 2 Korintiërs 3 vers 17)

Geciteerd 1: Grappig, maar ook intriest, wordt het wanneer Peels aan het einde van zijn rede een van de beroemdste zinnen uit de filosofie verhaspelt (1) Immanuel Kant begon zijn Fundering van de metafysica van de zeden met de uitspraak dat ‘het geheel en al onmogelijk is om in de wereld (…) iets te bedenken dat zonder restrictie voor goed gehouden kan worden, behalve dan een goede wil’. Peels maakt ervan ‘dat niets zonder kwalificatie goed is, behalve een goede vrije wil’. Als hij vervolgens uitlegt dat Kant zo ‘een vredige en rechtvaardige samenleving nastreeft, waarin mensen zonder belemmering hun vrije wil kunnen uitoefenen, zolang ze daarbij anderen geen schade berokkenen’, laat hij zien dat hij echt niets begrepen heeft van de plichtethiek van Kant. Het gaat hier niet om een onjuiste interpretatie, maar om een onwaarheid.
Een vermakelijke noot hierbij is dat Arendt (2) uitvoerig bespreekt hoe tijdens het proces met Eichmann gediscussieerd werd over de categorische imperatief van Kant. Eichmann wist die goed weer te geven, al erkende hij dat hij in zijn absolute gehoorzaamheid aan Hitler er afstand van had genomen. Ook deze discussie heeft Peels duidelijk niet gelezen. Anders had hij zich moeten schamen dat een Duitse oorlogsmisdadiger Kant beter begreep en uitlegde dan een hoogleraar filosofie aan een Nederlandse universiteit.

Geciteerd 2: Niet voor niets zegt de apostel Paulus: ‘De letter doodt, maar de Geest maakt levend.’ Hoe is dat letterlijk zichtbaar in de Bijbel? Toen de wet Gods werd gegeven op de Sinaï stierven er drieduizend mensen (Exodus 32:28), toen de Geest Gods werd gegeven in Jeruzalem kwamen er drieduizend mensen tot leven (Handelingen 2:41).

NB. ‘Over de geknechte wil’ is een geschrift van de Duitse reformator Maarten Luther uit 1525. Luther schreef het als reactie op de leerstellingen van de Nederlandse humanist Erasmus. Deze had in 1524 het geschrift De libero arbitrio geschreven, een aanval op de leerstellingen van Luther (3).

(1) Waarheid is een behoefte van de ziel, leerde Hans Achterhuis. Maar in de inaugurele rede van hoogleraar Rik Peels leest hij vooral onwaarheden.
(2) Hans Achterhuis (1942) is emeritus hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Twente en voormalig Denker des Vaderlands. Hij is gespecialiseerd in het denken van Hannah Arendt. Over haar schreef hij onder andere Ik wil begrijpen. De onbekende Hannah Arendt (2022).
(3) Aan het slot laat Luther zien hoe fundamenteel de kwestie van de vrije wil voor hem is. Wie de vrije wil leert, miskent de genade, ten diepste Christus. Het brengt de mens in een voortdurende onzekerheid. “Al zou ik ook eeuwig leven en eeuwig werken, nooit zou mijn geweten zekerheid en rust vinden: hóeveel moet ik nu eigenlijk doen, zodat het voor God nu ook genóeg is? Elke keer als ik iets volbracht had, zou die bezorgdheid blijven knagen: behaagt dit God nu of wil hij nog iets anders van mij? Het is de ervaring van alle gerechtigheidshelden.”

Bron citaat 1: Filosofie Magazine – ‘Ook hoogleraren filosofie verspreiden onwaarheden’ – door Hans Achterhuis
Bron citaat 2: het Zoeklicht – artikelen – ‘Leven in de vrijheid‘ – door Feike ter Velde.

‘Zelfs Titus, die mij vergezelde, werd niet gedwongen zich te laten besnijden, hoewel hij toch een Griek is. Dat wilden alleen een paar schijnbroeders, die als spionnen waren binnengedrongen om erachter te komen hoe wij onze vrijheid, die we in Christus Jezus hebben, gebruikten. Ze wilden slaven van ons maken (a). Maar we zijn geen moment voor hen gezwicht, want de waarheid van het Evangelie moest in jullie belang behouden blijven.’ (Paulus in Galaten 2 : 3-5 over het apostelconvent te Jeruzalem).
(a) Zie hierbij Johannes 8 : 30-36, 2 Korintiërs 3 en Galaten 5.

Bron afbeelding: The Beauty of the Sky and the Word of God