‘Wordt wakker, HEER, waarom slaapt U‘ (Uit Psalm 44 vers 24a)

Geciteerd 1a: Paus Adrianus VI stak zijn hand uit naar Maarten Luther. Het is de moeite waard om deze geschiedenis te herdenken, stelt Ad van der Helm, priester en voorzitter projectgroep Adrianusjaar

Geciteerd 1b: Hij wil niet, zoals zijn voorganger paus Leo X, Luther met bullen bestrijden. Voor hem tellen argumenten. Hij was het volstrekt oneens met Luther, dat klopt. Maar na de bul van Leo X lieten de publicaties van Luther in 1520 zien hoe zijn positie zich radicaliseerde: de discussie verschoof naar het gezag van de paus en concilies. Adrianus bleef als paus geloven in de noodzaak van een theologische discussie, waartoe hij een commissie in het leven wilde roepen van de theologen Johannes Eck, Albert Pigghe en Erasmus van Rotterdam (1). Zijn vroegtijdige dood maakte een eind aan dit project.

Geciteerd 2a: Luther verwacht (inmiddels) van de Reformatie geen andere vooruitgang dan dat het woeden van de duivel uitgedaagd is door de herontdekking van het Evangelie. Met dubbele energie zal de tegenstander zich van alle kanten en met alle middelen – dus niet alleen van RK-zijde! – op de kerk storten. Voordat de wereldgeschiedenis voltooid is, zal de vervolging toenemen, want een algemene Reformatie – dat wist Luther sinds 1520 – is niet van de paus, is niet van een concilie (of synode) en óók niet van de een of andere ‘Refomator’ te verwachten. De Reformatie schept God doordat (en wanneer) Hij de geschiedenis voltooit. Aan dit gebeuren zal de Contra-Reformatie van de duivel vooraf gaan.

Geciteerd 2b: De laatste woorden uit het voorwoord (2) maken volledig duidelijk waaruit vooruitgang en succes bestaan: ‘Het zal nog erger worden. Amen’ De kerk deelt in het lot van haar Heer. Tot het einde van zijn leven waarschuwt Luther dat de tegenstander in het geheel niet geïntimideerd is (door de ‘successen’ van de ‘Reformatie’), de aanval op geen enkele manier schuwt en geen geweld vreest. ‘Want God slaapt en verbergt zich, ja Hij is voor de Zijnen op alle manieren zwak’, de duivel en zijn trawanten zijn ‘zeer moedig en achtervolgen de lijdende en vluchtende, gestorven God’.

Geciteerd 2c: Samenvattend kan voor het gehele denken van Luther het volgende vastgesteld worden: zijn visie op de kerk blijft sedert zijn eerste college over de Bijbel centraal en constant. De kerk is zichtbaar, maar uitsluitend als lijdende gemeenschap van Christus. Ze is uitgerust met rijke gaven (3), die alleen door het geloof toegankelijk zijn. Ze is uniek en een eenheid, maar verstrooid over de gehele wereld. Bisschoppen en doctores staan in haar dienst, opdat het Evangelie verkondigd wordt in de preek, in het sacrament, in de vergeving van zonden, in de lof van God – en in het bloedgetuigenis, zoals in de dagen van de oude kerk zo ook tot aan de jongste dag. Vervolging en onderdrukking nemen toe en desondanks zal de tegenstander de kerk niet kunnen overwinnen.

Geciteerd slot: De gedachte dat de strijd om de kerk slecht het voorspel is van de Reformatie door God heeft in de loop van de evangelische beweging geen grote invloed gekregen. Andere vormen van kerkvernieuwing, vooral in de steden van Zuid-Duitsland en Zwitserland, gevoegd bij de Reformatie die (mede) te danken is aan Johannes Calvijn (en m.n. zijn volgelingen) hebben de ‘ecclesia militans’, de strijdende kerk, hier al op aarde zien overwinnen, met als gevolg dat juist het calvinisme slagvaardiger was, succesrijker scheen en wegen kon wijzen en doelen stellen aan de nieuwe tijd die in opkomst was.

(1) Allen grote en onverzoenlijke tegenstanders van de ‘Bijbeluitleg’ van Luther en m.n. Johannes Eck een verbitterd tegenstander en groot minachter van Maarten Luther. Zie hierbij wat de schrijver (H.A. Oberman) vermeld over het in de zomer van 2019 te Leipzig gehouden twistgesprek – in mijn uitgave blz. 292 van hoofdstuk ‘XI. Persoon en werk’)
(2) 1540 – Geloofsbelijdenis van Robert Barnes door Luther uitgegeven in 1540 n.a.v. zijn verbranding op bevel van koning Hendrik VIII op 30 juli 1540 in Smithfield (Engeland).
(3) Zie 1 Korintiërs 1 : 4-9 en Efeziërs 4 : 11-16.

Zie hierbij ook deze blog: ‘De uniciteit van de christelijke troost…‘

Bron citaten 1a-b: ND Opinie – ‘Was paus Adrianus VI een onverzoenlijke ketterjager? Hij stak zijn hand uit naar Maarten Luther’ – door Ad van der Helm • priester en voorzitter projectgroep Adrianusjaar.
Bron citaten 2a-c, slot: ‘Luther – mens tussen God en duivel – Hoofdstuk IX. De Christenheid tussen God en duivel’ – door Heiko A. Oberman (1930-2001)

‘Wie zal uitverkorenen van God aanklagen? God Zelf spreekt hen vrij!‘
(Uit Romeinen 8 uit de verzen 31-39 vers 33)

Bron afbeelding: Knowing Jesus