‘En ik wijs u een weg, die bij uitstek uitnemend is‘
(1 Korintiërs 12 vers 31b)

Wij weten allemaal wel, dat dit de weg is van de liefde, en dat is tegelijk een moeilijke en onbereikbare, en een gemakkelijk te bereiken zaak. Tongen van mensen en engelen – en geen theologie komt daaraan toe – helpen niet als de liefde er niet is en profetische gaven en het weten van alle geheimenissen helpen dan niet, en alle bezit uitdelen en ons lichaam overgeven om verbrand te worden, het helpt dan niet.

Van deze liefde worden theologische constructies gemaakt, en dan is de zaak verkeken. Berkhof zegt, dat dit liefhebben niet hetzelfde is als lief vinden (De mens onderweg, 106), en al is daarmee niet alles gezegd, het kan ons een betrouwbare richtlijn geven. Die liefde is het tegendeel van onmenselijkheid, en daarmee is ook lang niet alles gezegd. We ontmoeten die onmenselijkheid op synode-vergaderingen en in de activiteit van Christelijk bedoelde organisaties.

Die liefde is daaraan te herkennen dat ze pijn verwekt om het schisma (breuk, scheuring, scheiding) en dringt naar oecumenische aandacht. Waar er vrolijkheid is om het schisma, is die liefde niet. Die liefde kan ook wel eens met macht dringen tot de-institutionalisering. Is zij werkzaam en levend, dan prikkelt zij de kerkgemeente om in tegenspraak te staan tot haar eigen onvermijdelijke organisatievormen, omdat de gemeente die zich organiseert, zich altijd te veel organiseert, zodat zij elke dag dreigt te verzinken in haar geschiedenis en daardoor ook dagelijks wordt verminkt.

Die liefde is het geneesmiddel tegen elke vorm van kerkelijk défaitisme, ook die vorm die leidt tot de hantering van een theologisch kerkrecht. Met al hun mooie woorden en al hun dapper geschreeuw zijn deze kerkrechtelingen diep wanhopig en défaitistisch. Die liefde kunnen wijzelf niet ‘opbrengen’, dat hoeft ook niet en het mag zelfs niet geprobeerd worden: ze is binnen ons bereik omdat Jezus haar ons geeft. Zij verteert onze kortzichtigheid, als wij ons hart niet sluiten voor haar binnenkomst.

Misschien kan een voorbeeld uit de kerkgeschiedenis ons de dingen iets duidelijker maken. In de artikelen van Wezel (1), in oktober en november 1568 opgesteld (meestal spreekt men, waarschijnlijk ten onrechte, van ‘het convent van Wezel’) wordt in artikel II 14 vermeld: “Aan dienaren zijn toegevoegd de leraren en profeten, die wel een en hetzelfde ambt van te onderwijzen hebben, maar er is onderscheid in de manier waarop dat gebeurd”. In II 16 worden deze profeten nader beschreven als uitleggers van de Schrift, “zoals dit door Paulus is ingesteld”.

In dit college van profeten zullen niet alleen de dienaren worden opgenomen, maar ook de leraren en uit de ouderlingen en diakenen en zelfs uit het volk als er zullen zijn die de gave van de profetie, door de Heer verleend, in het algemeen belang van de Kerk verlangen aan te wenden. Zij moeten zich eerst door ‘herhaaldelijk gehouden proposities’ de goedkeuring van de dienaren en de overige profeten hebben verworven (II 19; vgl. Documentatia reformatoria I 185v).

In 1571 had de synode van Emden (2) plaats, waarvan prof. dr. D. Nauta opmerkt (Opera Minora, 1961, 50), dat de artikelen van Wezel uitvoerig handelden over de profetie, en de synode van Emden er met geen enkel woord van repte. Op dit punt schijnt er een belangrijk verschil tussen Wezel en Emden te zijn, en het is mogelijk dat dit verschil kerkelijk historisch beslissend geweest is: Wezel sloot zich nauw aan bij de Schrift, wat o.m. daarin uitkomt, dat de bijzondere kerkelijke ambten niet streng omschreven worden (3), vergelijk onze paragraaf 30 in deze brochure (4); en sprak krachtig reformatorisch, bij Emden echter begint de verjuridisering van de kerk. Laat Wezel dan in strikte zin geen convent geweest zijn, juist die “strikte zin” is zo gevaarlijk. De Schrift kent die “strikte zin” niet en onafzienbare kerkelijke ellende is uit die “strikte zin” voortgekomen.

Zullen we eindelijk wat wijzer en wat meer evangelisch gezind worden? Of zullen we maar voortgaan in het oude spoor, en de kerk nog onmachtiger en nog belachelijker maken?
Wat blijft er dan over van ‘de grote blijdschap die heel het volk ten deel zal vallen‘? (Lukas 2 vers 10).

(1) Het Convent van Wezel (Duits: Weseler Konvent) was een bijeenkomst van vooraanstaande kerkleden uit Nederlandse vluchtelingengemeenten. Het vond plaats begin november 1568 in de Hanzestad Wezel. De tijdens het convent genomen beslissingen zijn nog altijd van wezenlijk belang voor de kerkorde van de gereformeerde kerken in Nederland.
(2) De Synode van Emden was een bijeenkomst van 29 calvinistische verbannen leiders (predikanten en schrijvers), die van 4 tot 13 oktober 1571 de Nederlandse Hervormde Kerk stichtten. De synode werd gehouden in de ‘Duitse’ plaats Emden en stelde de regels en doctrines vast van de Nederlandse Hervormde Kerk.
(3) De synodevergadering van de PKN op zaterdag 12 juni j.l. in Lunteren. De synode besprak het rapport ”Geroepen en gezonden”, met de ondertitel ”Ambt en diversiteit in de Protestantse Kerk in Nederland”. De positie van de kerkelijk werker is in de Protestantse Kerk al jaren onderwerp van intensieve besprekingen. Veel gemeenten worstelen met het feit dat kerkelijk werkers in bepaalde gemeenten de spil zijn van het kerkelijk leven, terwijl ze niet de sacramenten mogen bedienen.
(4) Voor wie een biddend leven leidt is het lezen van de laatste twee paragrafen (30 en 31) voldoende om daar wijsheid uit te ontvangen voor het kerkelijk leven van vandaag.

Bron citaat: Brochure ‘Schisma en oecumene‘ – van prof. dr. K.J. Popma (1903-1986)

Zie ook: ‘Prediker: Werkgroep met saamhorigheid als doel voor ogen…‘

‘Zo zijt gij dan geen vreemdelingen en bijwoners meer, maar medeburgers der heiligen en huisgenoten Gods, gebouwd op het fundament van de apostelen en profeten, terwijl Christus Jezus zelf de hoeksteen is. In Hem wast elk bouwwerk, goed ineensluitend, op tot een tempel, heilig in de Here, in wie ook gij mede gebouwd wordt tot een woonstede Gods in de Geest.‘
(Uit Efeziërs 2 de verzen 19-22)

Bron afbeelding: SteemKR